دکتر عباس نعیمی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
مخترع و کارآفرین جوان در حوزه های اقتصادی
مدل های موفق اقتصادی با تاکید بر برنامه محوری، شناسایی استعدادها، تربیت نیروی انسانی و با رعایت اولویت‌بندی بر اساس مزیت ها، آسیب ها و فرصت های هر کشوری برنامه ریزی می شوند. رعایت اولویت در سرمایه گذاری های زیربنایی و غیر زیربنایی با هدف تکمیل زنجیره‌ی تولید برای مصرف داخلی وصادرات و بی‌نیازکردن کشور از خارج در مصارف عمده و نیازهای اساسی و همچنین در تکمیل طرح های نیمه تمام و تأمین حداقل نیازهای دفاعی کشور، و جلوگیری ازسرمایه‌گذاری در اموری که با این هدف ها ناسازگار است و موجب هدر دادن سرمایه‌ها و یا تضییع منابع می‌گردد از اصول مدل موفق اقتصادی در شرایط کنونی است. در مقاله قبل به مزیت های رقابتی کشورمان در عرصه اقتصاد پرداخته شد. در این نوشتار تلاش شده است نقاط آسیب پذیر کشور در این حوزه برای توجه در مدل اقتصادی بررسی شود.
کالاهای اساسی
(غذا، دارو، انرژی و..)
فراهم ساختن امنیت غذایی و خودکفایی در کالاهای اساسی به وسیله‌ی افزایش تولید داخلی به ویژه در زمینه‌ی کشاورزی یکی از مولفه های اساسی مدل اقتصادی است. برنامه ریزی تولید داخلی کشور باید به گونه ای شکل بگیرد که کشور در هیچ شرایطی در زمینه‌ی تغذیه و دارو دچارمشکل نشود. البته به معنی بی نیازی کامل از کشور دیگری نیست. به این معنی است که اگر در مسایل حیاتی به کشوری نیاز شد به گونه ای روابط تنظیم گردد بتوان بدون زحمت به آن کالا دست یافت. در بخش کشاورزی و دامداری اساس توجه باید به این باشد که در محصولات اصلی مصرفی کشور به خودکفایی رسید.
بروکراسی
بهبود فضای کسب و کار کشور با تأکید بر ثبات محیط اقتصاد کلان، فراهم آوردن زیرساخت‌های ارتباطی، اطلاعاتی، حقوقی، علمی و فناوری مورد نیاز، کاهش خطرپذیری‌های کلان اقتصادی، ارائه مستمر آمار و اطلاعات به صورت شفاف و منظم به جامعه امکان پذیر است. اما متاسفانه موانعی وجوددارد. "قانون روی قانون آمدن" کار را مشکل می کند.راه حل این مشکل در دستان مجلس است.با ملاحظه و دقت می توان قوانین مزاحم را پیداکرد. البته موانع حقوقی وقضائی هم وجود دارد. بایستی فعالان اقتصادی،کارآفرینان، مبتکران، سرمایه‌گذاران و دانشمندان احساس کنند که با موانع غیرمعقول مواجه نیستند.
کار دیگری که لازم است انجام بگیرد اطلاع‌رسانی به مردم است. مردم باید در جریان جزئیات کار قرار بگیرند و بدانند که در کجا می‌توانند فعالیت اقتصادی کنند، کجا می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند، چگونه می‌توانند در یک تعاونی وارد شوند. غالب مردم بی‌اطلاعند.
باید برای مردم تشریح شود تا بدانند چگونه می‌توانند از کمک دولت استفاده کنند. بخش خصوصی از چه امتیازاتی می‌تواند استفاده کند. دولت چه کمک هایی می‌تواند به او کند؛ چه حمایت هایی می‌کند، در کجاها می‌توانند وارد بشوند و سرمایه‌گذاری کنند.
کمبود منابع آب
کمبود منابع آب قابل استفاده یکی از نقاط آسیب پذیر اقتصاد کشور است.در این زمینه نیاز به اقدامات فوری بر اساس شرایط هر منطقه است. بخشی از این اقدامات به شرح زیر است:
*برنامه ریزی برای استفاده مجدد و باز چرخ انی آب.
*ايجاد نظام جامع مديريت در كل چرخه‌ی آب براساس اصول توسعه‌ی پايدار
*مهار آب هايی‌كه ازكشورخارج می‌شود و اولويت استفاده از منابع آبهای مشترك
*تدوین و اعمال استانداردها و ضوابط لازم برای کاهش ضایعات آب، پایش کیفیت منابع آب و جلوگیری از آلودگی آبها.
*اصلاح الگوی کشت و اعمال شیوه های آبیاری کارآمدتر، ایجاد سامانه های بهینه تأمین و توزیع آب شرب و بهینه
*تخصیص و مصرف آب در بخش تولید براساس ارزش راهبردی و اقتصادی بیشتر.
فرهنگی، اجتماعی
(رسانه، نشر، فیلم، پوشش
و لباس، اسباب بازی
و بازی‌های رایانه‌ای و...)
متاسفانه در حوزه فیلم، اسباب بازی و بازی های رایانه ای و دیگر حوزه های رسانه آسیب پذیری از این جهت وجود دارد فعالیت ها بیشتر سلبی است و نه ایجابی. یکی از نکاتی که باید در مواجهه‌ی با دنیای غرب کاملاً به آن توجه داشت، عامل و ابزار هنری است که دراختیار آن‌هاست. معمولاً به صورت پروژه‌ای یک ملت را تحت مطالعه قرار داده و نقاط ضعفش را پیدا می کنند. از روان‌شناس و جامعه‌شناس و مورخ و هنرمند استفاده کرده و راههای تسلط بر این ملت را جستجو می کنند؛ سپس به فیلمساز و بنگاه هنری سفارش ساخت می دهند. البته جوان امروز با وجود آنکه پیروزی انقلاب و مسائل بعد از آن را ندیده و در معرض انواع آسیب های ناشی از فضای مجازی و ماهواره ها نیز قرار دارد اما متدین است و پای انقلاب ایستاده است.
ایجاد مناطق آزاد اقتصادی
مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج گسترش یافتند اما متاسفانه نتوانستند به اهداف اصلی دست یابند و گهگاهی فضای رقابت ناسالم به نفع وارادت را موجب شدند.
سلامت
ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی وتوانبخشی سلامت مبتنی بر اصول و ارزش‌های انسانی-اسلامی و نهادینه سازی آن درجامعه از مولفه های مدل موفق اقتصادی است. متاسفانه در حوزه سلامت و درمان علیرغم فعالیت های فروان نقص وجود دارد.
باید به نحوی برنامه‌ریزی کرده و مسائل را در عرصه‌ی اجرایی دنبال کرد که خیال مردم از مسئله‌ی درمان آسوده شود. مسئله‌ی سلامت جزو اولین مسائل مهم زندگی جوامع است.
وابستگی به سازمانهای به اصطلاح جهانی (پولی، بانکی و بیمه ای)
کمک به استقرار نظام پولی، بانکی و بیمه‌ای مستقل با کمک کشورهای منطقه‌ای و اسلامی و دوست با هدف کاهش وابستگی به سیستم پولی نظام سلطه از مبانی برنامه ریزی اقتصادی است.
